Bilimsel araştırmalar oruç tutmanın beyinde “sinir gelişim faktörü” ve “beyin kaynaklı sinir büyütme faktörü” olarak bilinen haberci moleküllerin salgılanmasını artırdığını gösteriyor. Bu maddeler, beynin hem yeni sinir hücreleri üretmesini sağlıyor hem de enerji kullanımını çok daha etkin bir seviyeye çıkartıyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, vücudu yenileyen orucun beyin sağlığına faydalarını şöyle sıraladı:

■ Oruç ile beyin normalde kullandığı enerji kaynağı glikozun yerine yağları parçalayarak ketonları enerji olarak kullanır. Ketonlar da beyin için verimli enerji kaynaklarıdır. Bunlar daha fazla enerji yapmak için enerji üretim merkezleri mitokondrilerin sayısını artırır. Mitokondrilerin çoğalması demek vücudun gençleşmesi demektir.

■ Oruç vücutta sinir hücrelerinin yenilenmesini, tamirini sağlayan BDNF proteininin artmasını sağlar. Bu da sizi kronik nörolojik hastalıklara karşı korurken, hafızanızı güçlendirir.

■ İki üç haftalık oruç sonrasında kolesterolünüz dengelenir. İnme (felç) ve kalp hastalığı riskiniz azalır.

■ Oruç tutmak tansiyonunuzu düşürür. Eğer tansiyon yüksek ise genellikle beyne kan akışı azalır. Sinir hücresi besinsiz ve oksijensiz kalır. Bu da kronik hastalıklara ve beyin felçlerine zemin hazırlar.

■ Oruç, inflamasyonu ve oksidatif stresi azaltır. Glikoz enerji olarak kullanıldığında yan ürün olarak oksidatif strese neden olur. Keton kullanımı oksidatif stresi önler ve bir nevi antioksidan görevi görür.

■ Oruç aynı zamanda bağışıklığı güçlendirir. Lökosit dediğimiz savaş hücrelerimizin yenilerinin yapılmasını sağlar. Orucun bağışıklığı azaltığı yönündeki bilgi aslında yanlış bir kanıdır. Ramazanda bağışıklığımızı zayıflatan oruç değil uyku düzenindeki bozulmalardır.

■ Diyabet tablosunu tersine çevirir. İnsülin duyarlılığını artırır.

■ Oruç ile beyinde yeni sinir hücreleri oluşur. Bu da nöroplastisite öğrenme sürecini artırır, strese direnci artırır.

Kimler için risklidir?

■ Oruç tutmak nöroloji hastaları için risk oluşturabilir. Eğer oruç tutarken, düzenli kullanmanız gereken ilaçların saatlerinde değişiklik yapar ya da içmeyi aksatırsanız nörolojik hastalığınız için tehlike oluşacaktır. Oruç sırasında mutlaka iki öğünü tamamlayın. Sadece iftar yaparak oruç tutmak size yarardan çok zarar getirir. Bu nedenle sahuru atlamamanız çok önemli. Ancak sahura kalkmak için uykusuz kaldığınızda ya da uykunuz aniden bölündüğünde bu durum epilepsi hastalarının bir kısmında nöbetleri tetikleyebilir.

■ Uykusuzluğa karşı dikkatli olmak gerekli, sık veya şiddetli nöbet geçirme riskiniz var ise oruç tutmamanız gerekir. Yine epilepsi hastalarında ilaçların zamanında kullanılması önemli, ilaç saatlerini aksatmanın da nöbetleri tetikleyebileceğini akılda tutmak gerekir.

■ Hastaların, düzensiz tansiyon veya şeker düzeyleri varsa ilaçlarını saatinde içmeleri gerekir. Bazı inme hastalarının kullandığı kan sulandırıcı, açlık ile sorun teşkil edebilir. Bu nedenle oruç tutma öncesinde mutlaka hekime danışılmalıdır.

Baş ağrılarına dikkat!

Ramazanda değişen beslenme alışkanlıkları, uzun süre açlık ve uyku düzeninde değişim, baş ağrısı ataklarını tetikleyebilir. Baş ağrısı olan hastalar, kendilerini test etmeliler. Eğer oruç ile ağrıları çok sıklaşıyor ve şiddeti dayanılmaz bir hale geliyor ise oruç tutmak konusunda ısrarcı olmamaları gerekiyor.

Hastalara tavsiyeler

Nöroloji hastalarının oruç tutarken alması gereken önlemler şöyle sıralanabilir: Bol su tüketmeyi ihmal etmeyin. Örneğin oruç öncesi bolca sıvı tüketilmesi özellikle baş ağrısı için koruyucudur. İftar ile sahur arasında iki litre sıvı tüketmeye çalışın. Su içmek istemediğinizde eksiği çay kahve ile tamamlamayın. Tersine bu içecekler içtiğiniz suyun atılmasına neden olur. Su yerine maden suyu, limonata veya ayran içebilirsiniz. Uykusuz kalmamaya özen gösterin. Hem baş ağrılarınız hem beyin damarlarınızı korumak için kan şekerini hızla yükseltip düşürdüğü için basit karbonhidrat olan hamurlu gıdalardan da uzak durun. İftarı yağlı ağır yemeklerle açmak, beyin kan damarlarına ciddi yük oluşturarak inme riskini artırabilir. İftarda hafif ve protein ağırlıklı besinler tüketmek gerekiyor.